Aksaraylı
Normal Üye

ileti Sayısı: 95
|
 |
« Yanıtla #9 : 18 Kasım 2011, 02:53:11 » |
|
:GokTurk:AKSARAY ŞİVESİ... Şive, bir dilin, her yöreye özgü... Özelliklerini ve yerel motiflerini taşıyan... Bölgelere ve hatta bazan şehirlere göre farklılıklar ve Zenginlikler arzeden konuşma tarzıdır, küçük kollarıdır. Şivelerde, dilbilgisi kuralları aranmadığı, Ait olduğu yörenin tüm seslerini, renkliliğini, Hatta duygularını, sıcaklığını ve sempatisini, Kısaca tüm özelliklerini barındırdığı için Çeşitliliği yanında zenginliğiyle de dikkat çekicidir. İlimiz Aksaray'ın kendine özgü şivesi olmakla beraber Ağırlıklı olarak Orta Anadolu şivesinin Ortak özelliklerini ve pek çok ortak kelimesini bünyesinde barındırır. Günlük konuşma dilinde yaygın olarak kullanılan, Ancak yazım dilinde pek kullanılmayan kelimeleri, sözleri, Akıcılığı nedeniyle de caziptir.
Şiveli konuşurken, konuşmanın içeriği yanında Konuşma tarzı ve şekli bile ilgi çeker. Hatta bazen konuşma tarzı ve şekli o kadar tatlıdır ki Konuşmanın içeriğinin de önüne geçer. Şive farklılığı, dil farklılığı değildir. Bir dilin, tüm yöreleri, bazen en küçük yerleşim birimlerini dahi Saran, kucaklayan küçük kollarıdır. Sabahın erken saatlerinde, Güllü Bacı ile Fatma Bacı arasında geçen bir konuşmayı, Şivemize örnek olsun diye sunuyoruz: -Güllü bacı n'apıyon, nassın, Güllü bacı ne yapıyorsun, nasılsın, Niyniyon, Ne ediyorsun, Eyi misin? İyi misin? -Eyim eyim. İyiyim, iyiyim. -Zabâleyn n'örüyon, Sabahın bu vaktinde ne yapıyorsun, Uyku semesi neyannı bööle? Uykulu uykulu hangi tarafa böyle? -N'örek, Ne yapayım, Susanın altındaki harıma gidiyom. Asfaltın altındaki tarlaya gidiyorum. -Hakkattan mı? Hakikaten mi? -Heeya. Evet. -Çok ırak deel mi gıı? Çok uzak değil mi kız? -Aha şuracıkta gıı. İşte, hemen şurada kız. -Daa garannık ortalık, Ortalık henüz karanlık, Nidecen orda? Ne yapacaksın orada? -Domatis sitillerini dikecem. Domates fidelerini dikeceğim. -Sitilleri nirden aldın? Fideleri nereden aldın? -Ötüün gomşudan öndüç aldım. Önceki gün komşudan ödünç aldım. -Gısmır gomşundan mı gıı? Cimri komşundan mı kız? -Müzümsüz gonuşma gıı, Lüzumsuz konuşma kız, Gine tebelleş olma gomşuma. Yine sataşma komşuma. İlâşı, git allâsen, Ele karşı ayıp, git Allahını seversen, Ööle diyip malamat itme beni. Öyle söyleyip rezil etme beni. -Bıldırki sitiller tavatırdı le mi? Geçen yılki fideler iyiydi, öyle mi? -Heeya. Evet. -Gaç guşâne mat çıktı? Kaç tencere salça çıktı? -İki güccük guşâne, İki küçük tencere, Aşşağ yokarı iki batman. Aşağı yukarı 15 kilo. -Abarıı. Amanııın. Essahdan mı? Gerçekten mi? -Essahdan. Gerçekten. -Iccık bi'şi çıkmış, Azıcık birşey çıkmış, Gideceesen ığranma, Gideceksen sallanma, Gımraş, carı git, Kımıldan, çabuk git, Ellâm horantan yok, le mi? Galiba kocan yok, öyle mi? -Hee, kapı pece açık, Evet, kapı pencere açık, Ocaan annacında evi bekliyo. Ocağın yanında evi bekliyor. -Gendine mukaat ol, e mi? Kendine iyi bak, olur mu? Çok dineldin, git bâri, Çok ayakta kaldın, gitsen keşke, Gadan'alıym öğsedim seni, Gözünü sevdiğim, özledim seni, Carı gel, olma mı? Çabuk gel, olur mu? Ağşama gonuşuruk. Akşama konuşuruz. (Sifli sifli sokurdanırken) (Sessiz sessiz homurdanırken) "Şikirsiz, "Suratsız, Hem avara idiyo, Hem oyalıyor, Hemi de carı git diyo." Hem de çabuk git diyor." Görüldüğü üzere, Herşeyiyle bizim insanımız kokan, Toprak kokan, sadelik kokan, samimiyet kokan... İlimizin, yöremizin şivesi, gerçeğimiz, bize özgü konuşma şekli ... Bugüne kadar nadir de olsa Yazılarımıza aldığımız şivemizdeki kelimelere, Sözlere yine yer vermeye, bize özgü zenginliğimizi Yeni nesile, gelecek kuşaklarımıza aktarmaya devam edeceğiz. Binlerce yıllık geçmişiyle, Pek çok medeniyete ev sahipliği yapmış, İnsanlık tarihinin kavşak noktasındaki kentimizin, Aksaray'ın tüm tarihi, doğal ve kültürel zenginliklerini Ortaya çıkarma konusunda, herkesin üzerine düşen görevleri Olduğu ve yerine getireceği umudu ve temennisiyle, Kalın sağlıcakla... GÜNÜN SÖZÜ: "Karga, kekliği taklit edeyim demiş, kendi yürüyüşünü şaşırmış." Atasözü
Aksaray şivesi
patadan: Pat diye gaşşıh: Kaşık gaçıl: Kenara çekil vızzıhlamak: Boş boş konuşmak dal: sırt-omuz bölgesi aşortmen: Eşofman ipiii: Epey anneeeoooovvv!!: Şaşırma ünlemi zıymak: Bir yerden kaçmakuzaklaşmak gadalarını alırım: SEVGİ ÜNLEMİ velesbit: bisiklet pavkırmak: alevlenmek veledizne: çakal dulda: korunaklı neyim: falan gödek: anasız babasız zıbarmak: yatmak heye: evet doğru gömçürmek: göçürmek gıda alamiyrım: verim alamıyorum godagel: işini bırak gel homuhmak: surat asmak hömermek: kızmak dölek dur: efendi ol kaçıl: çekil kulakçalık: kulaklık mücümlü : lüzumlu mücümsüz : lüzumsuz tiyerlik : bere gapalı bazar : Pazar günü açıh bazar : Pazartesi kiyat : kağıt ileen : leğen ilahana : lahana gakh : kalk essah mı? : gerçekten mi? peşgir : havlu zumzuuunan : yumruk ile culluk : hindi zoba : soba çencere : tencere öösür : öksür diynanan : deynek ile hışır : naylon torba kölke : gölge ilaşi : Ele güne karşı Dinama: su dinamosu Motur: traktör Bek fiyetli: Çok pahalı Di baam: Söyle bakalım O deal ellaam: O değil galiba (Ortaköy) Hakget?: Hakikaten mi? Kötelemek: itmek vurmak Böğrüne depiğinen girmek: Bir kişinin yan tarafına tekme atmak Kakışmak: kavga etmek Tosmalamak: Çok yemek yiyince rahatsız olmak. gayri: artık toklu: 1 yaşındaki koyun yadeyse: yoksa savuşturmak: yolcu etmek eyov: seslenmek için kullanılır mayış: maaş saftrik: şaşkın manyak manasında kullanılır cara: sigara carı:çabuk paşaport: pasaport şorda: ´´şurada´´ dotdiri: şalvar gıyadalamak: aralamak dörtmek: sürmek parçı: maşrapa ağpakla: kuru fasulye kerme: tezek aspap: giysi fanile: elbise firek: domates abov: şaşma kiri: eşek yavrusu keneflik: tuvalet firik(kibarcası ferik): ikinci avrat(hanımeş) devrambeldevramber: ay çiçeği çörten: su oluğu ödlek: korkak ellam: sanırımheralde pürçüklü: havuç emi:tembih ilmek: düğümbağ ebe:nine bıldır: geçen yıl dimi:kadın şalvarıavratların giydiği fista kümpürbattis: patates çömçe: kepçe entare: etek hıyar: salatalık zerdeli: kaysı güvarcingüvencir: güvercin ibik: gaga gebeş: şişman seklem: çuval heye: evet zobu: iri yarı hincikhinci: şimdi hedik: kaynamış buğday zembelek: kapı tokmağı işlik: gömlek tınaz: sürülmüş saman yumuş: hizmet
|