TÜRKMENİSTAN HAKKINDA GENEL BİLGİLER


• Temel Göstergeler
Başkent   :   Aşkabat
Nüfus   :   6.070.000 ( 2003)
Bölgelere göre
nüfus dağılımı   :   Aşkabat şehri - 789.400 kişi
Ahal Vilayeti - 863.000 kişi
Balkan Vilayeti - 515.000 kişi
Daşoğuz Vilayeti - 1.281.000 kişi
Lebap Vilayeti - 1.243.600 kişi
Mari Vilayeti - 1.378.000 kişi
 
 
 
Kent Nüfusu   :   2.816.480 kişi
 
Kırsal Bölge Nüfusu   :   3.253.520 kişi
 
Nüfus Artış Oranı   :   % 4,7 (2003)
 
Nüfus Yoğunluğu   :   12,2 kişi/km2
 
Ortalama Yaşam Süresi   :   62,5 (Erkek: 58,9, Kadın:66,5)
 
Okur Yazarlık Oranı   :   % 99
 
Çalışan Nüfusun
Sektörel Dağılımı:   :   Tarım % 48,3, İnşaat % 5,9, Sanayi % 12,5, Ulaştırma ve Haberleşme % 4,9, Ticaret ve Gıda %6,3, Kamu Hizmetleri %2,6, Sağlık ve Spor % 4,8, Eğitim, Kültür ve Sanat % 10,4, İlim ve İlim Hizmetleri % 0,3, Yönetim % 1,6, Diğer %2,4
 
Etnik yapı   :   % 94,7 Türkmen, % 2 Özbek, % 1,8 Rus, % 1,5 Azeri, Ermeni, Kazak ve Tatarlar (2003)
 
Din   :   % 88 Sünni Hanefi, % 10 (Doğu) Ortodoks, % 2 Bilinmeyen (266 cami, 12 kilise bulunmaktadır)
 
Resmi Dil   :   Türkmence
 
Para Birimi   :   manat (Resmi Kur:5.200 Manat=1ABD Doları)
 
Yüzölçümü   :   488.100 km2, (Toplam yüzölçümün 375.000 km2 çöldür)
 
Önemli Şehirleri   :   Aşkabat, Mari (Merv), Türkmenbaşı (Krasnovotsk), Daşoğuz, Türkmenabat (Çarçöv), Balkanabat (Nebitdağ), Köhne Ürgenç, Atamurat (Kerki)
 
Milli Semboller   :   Ahal-Teke Atı, Halı Motifi, Pamuk Kozası, Buğday Başağı
 
İklim   :   Suptropikal çöl
 
Bağımsızlık Tarihi   :   27.10.1991
 
Komşuları   :   Sınırlar toplam: 3.736 km, (İran: 992 km.,
 
Afganistan   :   744 km., Özbekistan: 1.621 km., Kazakistan: 379
km.) Ayrıca ülkenin batısında Hazar Denizi’ne 1.786 km. kıyısı vardır.
 
Üye Olduğu Önemli
Uluslararası Kuruluşlar   :   CCC, BDT, EBRD, IMF (26.1.1992), BM (2.3.1992), AGIT, ECE, ESCAP, IBRD, ICAO, IDB, ILO, IMO, INTELSAT (Kullanıcı), IOC, ISO (Muhabir), ITU, OIC, OSCE, PFP, UNCTAD, UNESCO, UPU, WHO, WMO, WTO, NACC, UNCTAD, ECO, EKTO (Uzak Doğu Ülkeleri Ekonomik İşbirliği Özel organizasyonu), FAO, ADB
 
Ana ürünler   :   Pamuk, Buğday Meyan Kökü, İpek, Yün, Astragan Kürkü
 
Madenler   :   Doğalgaz, Petrol, Kükürt, Kaya Tuzu, Kömür, Potasyum
 
Sanayi   :   Petrokimya, Tekstil, Doğalgaz, Gübre, Pencere Camı
 
Demiryolları
    :   2.440 km.
Karayolları   :   24.000 km.
 
Boru Hatları   :   6.634 km doğalgaz, 853 km petrol (2003)
 
Elektrik   :   2.480.000 kw (Kapasite)
 
Tarım Alanı   :   49.4 Milyon Hektar 40.7 Milyon Hektar Tarıma Elverişli (% 70’i susuz)
 
Resmi Kur
    :   5.200 Manat (Serbest Pazar 1$= 21.400 Manat)
GSMH ( Manat)
    :   27,07 milyar ABD Doları (2003)
Kişi Başına Milli Gelir($)
    :   4.500-ABD Doları (Serbest Pazar Kuruna Göre)
Enflasyon (%)   :   11 (2003)
 
GSYİH Büyüme Hızı(%)   :   17 (2003)
 
İthalat (milyon dolar)   :   2.119 (2002)
 
İhracat (milyon dolar)   :   2.855 (2002)
 
Dış Ticaret Dengesi   :   736 (2002) (milyon dolar)
 
GSYİH’nin Sektörel Dağılımı   :   Sanayi (%50,7), Tarım (%28,8), Hizmetler (%20,5) (Toplam %) (2001)
 
Başlıca İhraç Ürünleri   :   Doğalgaz, ham ve rafine edilmiş petrol, pamuk ipliği, tekstil, elektrik enerjisi, halı ve halı ürünleri (el yapımı halı) ve pamuk yağı
 
Başlıca İthal Ürünleri   :   Makine ve ekipman, gıda ürünleri, canlı hayvan ve hayvansal ürünler, alkollü ve alkolsüz içecekler, tütün ve tütün mamulleri, sanayi için kimyasal ürünler, ağaç ve mamulleri, deri, kürk ve kağıt
 
İhracat Yaptığı Ülkeler(%)   :   Ukrayna (%49), İtalya (%17), Iran (%13), Türkiye (%6), ( 2002) Kıbrıs (%3), Diğer (%12)
 
İthalat Yaptığı Ülkeler(%)   :   Rusya (%23), Türkiye (%14,9), Ukrayna (%13,6), Birleşik Arap (2002) Emirlikler (%11), ABD (%8,7), Diğer (%28)
 
Türkiye ile İhracatı   :   74,8 (2002/9) (milyon dolar)
 
Türkiye ile İthalatı   :   89,0 (2002/9) (milyon dolar)
 
Türkiye’ye İthal Ettiği   :   Elektrikli makine ve cihazlar, bunların aksam ve parçaları; Ürünler demir ve çelikten eşya, sabun, mobilya, plastik ve plastikten mamul eşya
 
Türkiye’den İhraç Ettiği   :   Pamuk, mineral yakıtlar ve yağlar, örme eşya, ham postlar ve Ürünler deri, cam ve camdan eşya, bakır ve bakırdan eşya
 
Nehirleri   :   Amuderya (1.437 km), Murgap, Tecen, Etrek Nehirleri ve Karakum Kanalı
 
Gölleri   :   Karaboğaz, Sarıkamış
Coğrafi Yapı   :   İran sınırı boyunca yükselen alçak dağlar (Kopet dağları) ve doğuda Hazar Denizi ile sınırı olan Türkmenistan %80’i dünyanın en büyük çöllerinden biri olan Karakum Çölü ile kaplıdır. Geri kalan %20’lik bölümün %3’ünü ekilebilir alanlar,
%63’ünü çayır ve otlaklar, %8’ini ormanlar ve %26’sını diğer alanlar oluşturmaktadır. Denizden yüksekliği 150-300 m arasındadır.
 
Türkiye ile Saat Farkı   :   Kış saati 3 saat ileri, Yaz saati 2 saat ileri
 

EKONOMİK YAPI VE TEMEL EKONOMİK GÖSTERGELER
1. Temel Ekonomik Göstergeler
Türkmenistan, diğer eski Sovyet Cumhuriyetlerine göre SSCB’nin dağılmasından en az etkilenen ülke olmuştur. 1992 ve 1993 yıllarında dünya fiyatlarıyla doğal gaz ihraç edilmesine başlanmasıyla, ülke ekonomisinde ve dış ticaret dengesinde önemli iyileşmeler gözlenmiştir.
Bu olumlu gelişmeyle birlikte, 1993-1994 yıllarında Ukrayna’nın ve diğer BDT ülkelerinin gaz borçlarını ödeyememesi Türkmenistan ekonomisinde bir likidite krizi yaratmış, 1993-1995 yılları arasında milli gelir yüzde 30 azalmış ve ekonomiye yüzde 1700’lere varan bir hiperenflasyon ortamı hakim olmuştur.
1996 yılında dış ticaret ve döviz kuru rejiminde bazı reformlar başlatan Türkmen Hükümeti 1997’den itibaren enflasyonu denetim altına alabilmiştir. Ancak 1997’de hem tarımdan kötü hasat alınması, hem de Mart 1997’den itibaren Rusya üzerinden BDT ülkelerine gaz verilmesinin durdurulması milli gelirin yüzde 17 oranında azalmasına yol açmıştır. Bu durum ayrıca, 1997-1998 yıllarında ülke dış ticaret ve yatırım işlemlerinin finansmanını zorlaştırmış; pamuk rekoltesinde yaşanan istikrarsızlık da bunlara eklenince ülkenin mali imkanları olumsuz etkilenmiştir. Bu dönemde doğalgaz ihracatından döviz elde edilememesi ile başlayan döviz sıkıntısı, konvertasyon sorununa sebep olmuş, resmi kur ve piyasada uygulanan karaborsa kur arasındaki fark giderek büyümeye başlamış ve 1999 yılının ikinci yarısında bu fark yüzde 200’lük oranlarla ifade edilir hale gelmiştir. Hükümetin ihracatı arttırma politikalarına ağırlık vermesi sonucunda ülkede elde edilen hammaddelerin işlenip ihraç edilmesi öncelik kazanmıştır. Özellikle tekstil ve petrokimya sektöründe bu konu ile ilgili önemli adımlar atılmıştır.
Rusya ve Ukrayna’ya yönelik doğalgaz ihracatının yeniden başlaması, dünya petrol ve doğal gaz fiyatlarının yüksek düzeylerde seyretmeye devam etmesi gibi olumlu gelişmeler sonucunda ülkede cari işlemler açığı 1999 ve 2000 yıllarında önemli ölçüde azalmıştır.
Anılan yıllarda petrol ve sanayi üretimlerinde artış kaydedilmiş ve ülke ekonomisinde yaşanan bu olumlu gelişmeler sonucu ülke milli gelirinde büyük ölçüde artış olmuştur. Türkmenistan, dünya doğalgaz fiyatlarındaki artışın ardından özellikle enerji, tarım ve tüketim malları sektörlerinde yapılan büyük yatırımlar sonucunda 1999 yılını %16, 2000 yılını ise %8’lik büyüme oranları ile tamamlamıştır. 2001 yılında ise bu rakam rekora gitmiş ve %20,5 olarak gerçekleşmiştir. 2002 rakamları itibariyle de Türkmenistan % 16 lık büyüme hızı ile dünyada bu hızı yakalayan ülkeler arasında ilk sıralara oturmuştur.
Birleşmiş Milletler Avrupa Ekonomik Komisyonu tarafından hazırlanan 2003 yılı ekonomik kalkınma raporunda da, Türkmenistan'da üretim artışının 2003 yılında yüzde 17'ye çıktığı ve üretim artışı bakımından dünyanın önde gelen ülkesi olduğu belirtilmiştir.
Türkmenistan'ın mevcut petrol ve doğal gaz rezervlerini kendi kendine geliştirmesi, finansman eksikliğinin yanı sıra coğrafyasından dolayı mümkün olamamıştır.
Türkmenistan'ın açık denizlere sahili yoktur. Yakın bir geçmişe kadar, Türkmenistan'ın tek petrol ve doğal gaz ihraç seçeneği kuzeye doğru Özbekistan, Kazakistan ve Rusya üzerindendi. Hazar Denizi'nin hala çözüme kavuşturulamamış hukuki statüsü nedeniyle Türkmenistan, yabancı yatırımcıları ülkenin kıyı-ötesi petrol ve doğal gaz potansiyelini geliştirmeleri amacıyla ülkeye çekme olanağını kısıtlamaktadır.
1998-2003 yılları arasında doğal gaz ihraç hattı konusunda sıkıntılar yaşayan Türkmenistan, son yıllarda yeni güzergahlar için komşu ülkeleri ile yeni anlaşmalar imzalamaya başlamış bulunmaktadır. Gerek İran, gerek Afganistan üzerinden Pakistan ve Hindistan, gerekse halihazırda askıya alınmış olan Trans-Hazar Doğal gaz boru hattı yolu ile Türkiye’ye yeni boru hatlarıyla doğal gaz ihraç yollarını arttırmaya çalışmaktadır. Türkmenistan’ın 2003 yılında petrol ve doğal gaz ihracındaki %38 lik artışı, daha çok uluslararası petrol ve doğal gaz fiyatlarının artışından kaynaklanmaktadır.

Enerji
Türkmenistan gerek enerji kaynakları, gerek elektrik üretimi açısından zengin bir ülkedir. Ülke ekonomisinin temel taşını zengin doğal gaz ve petrol yataklarının yanı sıra pamuk oluşturmaktadır. Başta Rusya Federasyonu olmak üzere, SSCB’de bulunan doğalgaz rezervleri, toplam dünya doğalgaz rezervlerinin yaklaşık % 40’ını oluşturmaktadır. Bu ülkelerdeki toplam doğalgaz rezervlerinin yaklaşık % 85’i de Rusya Federasyonu’nda bulunmaktadır.
Orta Asya Cumhuriyetleri arasında en büyük doğalgaz rezervlerine ve yıllık üretim kapasitesine sahipolan ülke Türkmenistan’dır. Türkmenistan’daki doğalgaz rezervleri, bölgedeki toplam rezervlerin % 5’ini oluşturmakta olup, tespit edilen toplam doğalgaz rezervleri yaklaşık 2,86- 4,4 trilyon m3 civarındadır. Ancak bağımsızlıktan sonra üretim, ihracat imkânlarının da daralmasıyla yarı yarıya azalmıştır. Üretilen doğalgazın % 84’ü ihraç edilmektedir. Ülkede en geniş doğalgaz yatakları Amu-Derya havzasındadır. Ülkenin toplam rezervinin neredeyse yarısı dev Devletabad-Dönmez yatağındadır. Amu-Derya'ya ilaveten, Türkmenistan'ın Murgap havzasında, özellikle de 27 trilyon metreküp gaz ihtiva ettiği tahmin edilen dev Yaşlar yatağında geniş doğalgaz rezervleri de vardır.
Mayıs 2001'de, ülkenin toplam doğalgaz üretiminin yüzde 85'inden fazlasını gerçekleştiren Türkmengaz ülkenin kuzey-doğusunda Darganata'da bulunan yeni yataklarda arama faaliyetlerine başlamıştır. Zongüz Karakurum'daki Gagarinskoye yatağından ticari maksatlı istihraç yakında başlayacak olup, doğu Türkmenistan'da Samantepe yatağındaki çalışmaların tekrar başlaması planlanmaktadır.
Ayrıca, Türkmengaz da Karakurum ve Kızılkurum çöllerinde arama çalışmalarına hız vermiş bulunmaktadır. Doğalgazın ihracatı için Rusya üzerinden geçen boru hattı kullanılmaktadır. Ayrıca, Ekim 1996 yılında inşaatına başlanan ve toplam uzunluğu 140 km olan ve İran ile bağlantı sağlayan sınırlı kapasitedeki bir boru hattı da mevcuttur. Aralık 1997’de işletmeye açılan bu hattın yıllık taşıma kapasitesi yaklaşık 10 milyar m3’tür. Başlangıçta yılda 1,5-2 milyar m3 olarak verilen gaz miktarı, 2002 yılında 5 milyar m3’e çıkarılmıştır. 2003 yılı için 7 milyar m3 olarak verilmesi planlanan gazın imzalanan bir anlaşma ile yılda 13 milyar m3’e çıkarılması kabul edilmiştir. Türkmenistan’ın petrol ve gaz üretimindeki ana sorunu, ürettiği bu ürünleri dış pazarlara nasıl ihraç edeceğidir; çünkü karalarla çevrili bir ülke olmasından dolayı petrol ve gazı deniz yolu ile dış pazarlara satamamaktadır. “Türkmenistan-Türkiye-Avrupa Boru Hattı Projesi (Trans- Caspian Project, TCP)”nin Hazar’ın altı-Gürcistan ve Azerbaycan-Türkiye-Batı Avrupa Pazarı güzergâhında ilerlemesi sayesinde Türkmenistan’ın bu sorunları aşacağı düşünülmüş olsa da çeşitli sorunlar sebebiyle, bu proje askıya alınmıştır. Esasen, Türkmenistan-Türkiye-Avrupa Doğal Gaz Boru Hattı Projesi’nin hayata geçirilmesi yönünde, 29 Ekim 1998 tarihinde Ankara’da imzalanan Anlaşma kapsamında, Türkiye’ye 16 milyar m³/yıl, Avrupa’ya 14 milyar m³/yıl olmak üzere toplam 30 milyar m³/yıl Türkmen gazının 30 yıl süre ile taşınması öngörülmekteydi.
Türkiye ile Türkmenistan arasında anılan anlaşmayı müteakip, 12 Mart 1999 tarihinde “Doğal Gaz Alım/Satım Anlaşması”na ilişkin prensip anlaşması imzalanmış, 21 Mayıs 1999 tarihinde de söz konusu alım/satıma ilişkin 30 yıl süreli anlaşma imzalanmıştı. Anlaşmaya göre gaz teslimi Gürcistan-Türkiye sınırı olacaktı. 18 Kasım 1999 tarihinde de “Hazar Geçişli Boru Hattı’nın Gerçekleştirilmesine İlişkin Prensiplere Yönelik Hükümetlerarası Deklarasyon” imzalanmıştır. Türkmenistan, 19 Şubat 1999 tarihinde, yaklaşık 3 milyar ABD dolarlık maliyeti olan Trans-Hazar doğalgaz boru hattı projesinin müteahhitliğini, General Electric Capital ve Bechtel 'in ortak firmaları olan PSG (Pipeline Solution Group) ortaklığına vermiştir.
PSG, daha sonra Royal Dutch Shell'i de projeye dahil etmiş ve tarafların yüzde 50-50 oranında ortaklık payına sahip olduğu yeni bir konsorsiyum oluşturulmuştur. Ancak, Türkmenistan tarafından, PSG’nin konsorsiyum lideri olarak belirlendiği ve geçerlilik süresi 19 Şubat 2000 tarihinde sona eren Görevlendirme Belgesi’nin (Mandate Letter) yenilenmemesi, projenin bekleme dönemine girmesine yol açmıştır. Bunun üzer,ne General Electric ve Bechtel şirketleri konsorsiyumdan çekildiklerini açıklamışlardır. Shell (İngiliz-Hollanda Ortk. Şirketi) ise yaklaşık 1 yıl sonra (2003 yılında) konsorsiyumdan çekildiğini ilan etmiştir.
Türkmenistan’ın doğalgaz ve petrolünü dış pazarlara satma konusunda son zamanlarda yaptığı en büyük anlaşmalardan bir diğeri, 30 Mayıs 2002 tarihinde İslamabad Zirvesi'nde imzaladığı Türkmenistan-Afganistan-Pakistan doğalgaz ve petrol boru hattı projeleri ile ilgili anlaşmadır. Bu hattın ileride Hindistan’a kadar uzanması hedeflenmektedir. Türkmenistan-Afganistan-Pakistan doğalgaz boru hattı projesinin hayata geçmesi ile, Afganistan her yıl, Türkmen doğalgazının topraklarından nakli nedeniyle, 300 milyon dolar tutarında transit ücreti alabilecektir. Ayrıca, Trans-Afgan Boru Hattı denilen 3.2 milyar dolarlık hattın, Afganistan’ın uzun yıllardan sonra alabileceği en büyük ilk yatırım projelerinden biri olup 12 bin kişiye istihdam yaratacağı beklenmektedir.
Türkmenistan'ın sahip olduğu doğalgaz rezervlerinin, Türkmenistan-Afganistan-Pakistan doğalgaz boru hattından, 150 yıl boyunca yılda 50 milyar metreküp doğalgaz ihraç edebilecek kapasitede olduğu belirtilmektedir. Türkmenistan-Afganistan-Pakistan doğalgaz boru hattı projesinin uluslararası bir proje olması nedeniyle, Birleşmiş Milletler’in, projenin siyasi sponsoru olabileceği de çeşitli kaynaklarca belirtilmektedir. Ön anlaşması Türkmenistan Devlet Başkanı, Afganistan geçici Hükümet Başkanı ve Pakistan Başbakanı tarafından 7 Aralık 2002 tarihinde imzalanan bu proje ile, Türkmenistan’ın yıllık 15 milyardan 30 milyar metre küpe kadar yakıt ihraç edebileceği belirtilmektedir. Uzunluğunun 1.460 km olacağı belirtilen boru hattının, Türkmenistan’ın Güney-Doğusunda bulunan Devletabat bölgesinden başlayıp, Afganistan’ın Kandahar vilayeti üzerinden Pakistan’ın Multan şehrine ulaşacağı ve oradan da Hindistan tarafına 650 km daha uzatılma ihtimalinin söz konusu olduğu belirtilmektedir.
Trans-Hazar Doğalgaz Boru Hattı Projesi askıya alındıktan sonra ve “Trans Afganistan Doğalgaz Boru Hattı Projesi” görüşmeleri devam ederken, bu defa, Rusya ile Türkmenistan arasında 2003 yılı Nisan ayında, Türkmen doğalgazının satışına ilişkin 25 yıllık bir anlaşma imzalanmıştır. Türkmenistan ile Rusya arasında imzalanan bu anlaşmayla, Rusya, Türkmenistan’dan 2004 yılında 6 milyar m3, 2006 yılına kadar yılda 10 milyar m3, 2009 yılına kadar da yılda 80 milyar m3, daha sonra da yılda 70-80 milyar m3 doğal gaz alabilecektir. Türkmen doğal gazı ücretinin 2006 yılına kadar 44 dolar olarak kalacağı ve daha sonra ise, doğal gaz ücretinin dünya doğal gaz fiyatı baz alınarak hesaplanacağı belirtilmiştir.
Türkmen doğal gazının mal ve hizmet ile ödenen kısmına karşılık Rus Şirketleri, Türkmenistan’da sanayi ve kamu binaları inşaat projelerine katılma hakkı elde edeceklerdir. Bunun yanısıra komünikasyon tesisleri inşa etme ve yakıt enerji yataklarını işletmeye açma projelerine katılma fırsatı da elde edeceklerdir. Türkmenistan’dan Rusya’ya gaz transferi için yeni boru hattı tesis edilmesi yolunda da çeşitli görüşmeler yapılmıştır. Yeni tesis edilecek doğal gaz boru hattının uzunluğunun 1.745 km, çapının 1.420 mm, kapasitesinin ise 30 milyar m3 olması planlanmaktadır. Doğal gaz boru hattının, Türkmenistan’ın Hazar sahillerinde bulunan Bektaş kompressör istasyonundan, Kazakistan topraklarına oradan da, Rusya’nın Aleksandr Gay Kompressör istasyonunaulaşacağı belirtilmektedir. Hattın, 1.140 km’lik kısmının Kazakistan topraklarından, 605 km’lik kısmının ise Türkmenistan topraklarından geçmesi planlanmaktadır. Türkmenistan doğal gazının satışının, Türkmenistan Kazakistan sınırında gerçekleştireceği ifade edilmektedir.
Türkmenistan tarafından Türkmen Petrol Gaz Şirketi, Türkmen Petrol Şirketi ve Türkmen Gaz Şirketi, Rusya Federasyonu tarafından, Gazprom A. Şirketi, mevcut anlaşmayı uygulamakta yetkili kılınmıştır. 18 Ağustos tarihinde Gazprom şirketi ile yapılan bir anlaşma ile de Türkmen gazının Rusya ve Merkezi Asya’ya bağlantısını sağlayan gaz boru hattı sisteminin yeniden inşa edilmesi ve genişletilmesi hususunda bir anlaşma imzalanmıştır. Türkmen doğal gazı ile Avrupa’nın doğal gaz ihtiyacının dörtte birinin karşılanacağı belirtilmektedir. Türkmenistan'ın kanıtlanmış petrol rezervleri 546 milyon varili bulurken, (özellikle ülkenin batı bölgesindeki ve Hazar Denizi'nde henüz işletilmeyen kıyı-ötesi petrol yataklarındaki) olası rezervleri de 1,7 milyar varile kadar tahmin edilmektedir. Bugün yıllık üretim ortalama 5 milyon ton düzeyindedir. Ham petrol, yıllık kapasitesi 5.5 milyon ton olan Türkmenbaşı rafinerisinde işlem görmektedir.
1999 yılı ham petrol üretimi 7,4 milyon tona ulaşmıştır. Türkmenistan'ın bağımsızlığından sonra 1995 yılında 88.000 varil/gün seviyesine kadar gerileyen petrol üretimi 2000 yılında tekrar 148,000 varil/gün seviyesine bulmakla 1995 seviyesinin nerede ise iki katına çıkmıştır. Bir KİT olan ve 2000 yılında ülke toplamının yüzde 90,5'ini üreten petrol şirketi Türkmenneft Türkmenistan'da çıkarılan petrolün çoğunluğu üzerinde söz sahibidir. Devlet doğal gaz şirketi olan Türkmengaz da petrolün bir diğer yüzde 3'ünü çıkarırken, geri kalan yüzde 6,5'i Türkmenistan'da üretim-paylaşım anlaşmaları çerçevesinde faaliyet göstermekte olan yabancı şirketler çıkarmaktadırlar.
Türkmenistan petrol üretimini 200,000 varil/gün seviyesine çıkartma planlarını açıklamış bulunmaktadır. Bu artışın kaynağı ülkenin batısında henüz geliştirilme safhasında olan yeni kuyulardır. 2001 yılının ilk dört aylık döneminde ülkenin gaz kondanseleri de dahil olmak üzere petrol üretimi bir önceki yılın aynı dönemine kıyasla yüzde 10 artmakla 150,000 varil/gün seviyesine çıkmıştır. Türkmenneft bu miktarın yaklaşık 139,000 varil/gününü üretmiştir. Devlet Başkanı Türkmenbaşı’nın 10 yıllık programı uyarınca, ülke ham petrol üretimini 2010 yılında 1 milyon varil/gün seviyesine çıkartmayı amaçlamaktadır. İstatistiklere bakıldığında ülke doğal gaz üretiminin yıllara nazaran azaldığını görmekteyiz. Ülke petrol üretimi ise petrol dağıtımının daha kolay ve tüketiminin daha yoğun olması nedeniyle küçük değişmeler göstermektedir.
 

TÜRKİYE İLE İLİŞKİLERİ
Türkiye Cumhuriyeti 16 Aralık 1991 tarihinde Türkmenistan’ın bağımsızlığını tanıyan ilk ülke olmuş, 29 Şubat 1992 tarihinde de diplomatik ilişkiler tesis etmiştir. Türkiye Cumhuriyeti, Türkmenistan’ın tanınması, uluslararası ve bölgesel kuruluşlara katılması veya işbirliğinin pekiştirilmesi, üçüncü ülkelerin ve uluslararası kuruluşların destek ve yardımlarının sağlanması gibi konularda girişimlerde bulunmuştur. İki ülke arasındaki ticari ve ekonomik ilişkilerin temeli, Türkmenistan Devlet Başkanı Saparmurat Türkmenbaşı’nın ülkemize yapmış olduğu ziyaret sırasında 3 Aralık 1991 tarihinde imzalanan “Türkiye Cumhuriyeti ile Türkmenistan Cumhuriyeti Arasında Ekonomik ve Ticari İşbirliğine Dair Anlaşma”ya dayanmaktadır.
 
• Türkmenistan İle Türkiye Arasında İmzalanan İkili Anlaşma ve Protokoller, KEK
Toplantıları
- Ekonomik ve Ticari Alandaki Anlaşmalar
- Türkiye ile Türkmenistan Arasında Ekonomik ve Ticari İşbirliğine Dair Anlaşma 3 Aralık 1991, Ankara
- Türkiye ile Türkmenistan Arasında Türkmenistan’dan Türkiye’ye Doğlgaz Gönderilmesi
Hakkında Anlaşma
1 Mayıs 1992, Aşkabat
- Türkiye ile Türkmenistan Arasında Yatırımların Karşılıklı Teşviki ve Korunması Anlaşması
2 Mayıs 1992, Aşkabat ( Anlaşma 1992 yılında imzalanmış, 13 Mart 1997 tarihinde yürürlüğe
girmiştir)
- Türkiye ile Türkmenistan Arasında Küçük ve Orta Ölçekli Sanayi Geliştirme Protokolu
4 Mayıs 1992, Aşkabat
- Türkiye ile Türkmenistan Arasında Turizm Alanında İşbirliği Anlaşması
19 Ağustos 1992, Aşkabat
- Türkiye ile Türkmenistan Arasında Karma Ekonomik Komisyon Kurulmasına Dair Anlaşma
17 Ağustos 1995, Aşkabat
- Türkiye ile Türkmenistan Arasında Çifte Vergilendirmeyi Önleme Anlaşması
17 Ağustos 1995, Aşkabat (Anlaşmanın vergilere ilişkin hükümleri 1 Ocak 1998 tarihinde
yürürlüğe girmiştir)
- Türkiye ile Türkmenistan Arasında Uzun Vadeli İşbirliğinin Esas Gelişme Yönleri Hakkında
Memorandum
13 Şubat 1996, Ankara
 
a) Müteahhitlik İlişkileri
Türkmenistan’da Türk firmaları tarafından müteahhitlik projeleri üstlenilmesi 1992 yılı ortalarında başlamıştır. İlk sözleşmeler pamuk işleme fabrikalarının kurulması amacıyla imzalanmış, bunu otel, havaalanı, soğuk hava deposu, su arıtma tesisleri, un, makarna, tuğla, mama, porselen ve traktör fabrikalarının anahtar teslimi yapımı sözleşmeleri izlemiştir. Çeşitli alanlarda firmalarımızın bugüne kadar Türkmenistan’da üstlendikleri projelerin toplam bedeli 4,1 milyar dolar civarındadır. Bu tutar, 5 Orta Asya Türk Cumhuriyeti’nde üstlenilen müteahhitlik hizmetleri tutarı olan 9,6 milyar doların (2001 yılı rakamları) yüzde 42,7’sine tekabül etmektedir.
Türkmenistan’da 200 kadar Türk firması yatırım gerçekleştirmiştir. Türk firmaları iplik, tekstil, konfeksiyon, gıda, inşaat, turizm, taşımacılık, petrol ve petrol ürünleri, süpermarket, mağaza, bankacılık, oto tamir servisi, lokantacılık gibi alanlarda faaliyet göstermekte olup, yatırım toplamı 2001 yılı itibariyle 1.250 milyon dolar civarındadır. Bu yatırımların yaklaşık 1 milyar dolarlık bölümü tekstil sektöründe gerçekleştirilmiştir.
Son olarak, Aşkabat Ticaret Müşavirliğinden alınan bilgilere göre, Türkmenistan’ın, ülkesinde taahhüt işleri üstlenen yabancı firmalara, projenin %30’unun Türkmenistan firmalarınca gerçekleştirilmesi şartın getiren bir karar aldığı öğrenilmiştir. Ancak, Türkmen firmalarının teknik açıdan henüz yeterli olmamaları nedeniyle sözkonusu kararın uygulamaya geçirilmesinde bir geçiş dönemine ihtiyaç duyulmaktadır.
 

Değiştirilen Gün Adları :
Pazartesi - Baş gün
Salı - Yaş gün
Çarşamba - Hoş gün
Perşembe - Soğap gün
Cuma - Anna gün
Cumartesi - Ruhiyet gün
Pazar - Dinç gün
 
6. Türkiye’de Türkmenistan ile Kardeşkent Olan Belediyeler
Ankara – Büyükşehir...................Aşkabat
Adana – Büyükşehir................... Daşoğuz
Adana – Kurtkulağı......................Kıpçak
Bilecik – Söğüt............................Göktepe
Çankırı – Merkez.........................Göktepe
Hatay – Antakya..........................Nebitdağ
Hatay – İskenderun.....................Türkmenbaşı
Hatay – Payas.............................Firuze
İstanbul – Büyükşehir..................Mari (Merv)
İzmir – Büyükşehir.......................Türkmenabat
Muğla – Marmaris........................Çeleken